درمان تومور شبکیه(رتینوبلاستوم)چشم ناشی از اختلال در سلول های شبکیه

بخش اصلی چشم، کره چشم است (تحت عنوان کره نیز شناخته‌ می‌شود). که با یک ماده ژله‌ مانند به‎‌نام مایع شیشه‌ای (زجاجیه) پرشده‌ است. درجلوی کره چشم، یک عدسی شفاف همراه با عنبیه (بخش رنگی چشم که مثل دیافراگم دوربین عمل می‌کند) دارد که به نور اجازه می‌دهد به چشم وارد شود و آنرا روی شبکیه متمرکز می‌کند. شبکیه لایه‌ی داخلی سلولی در پشت چشم است. شبکیه، از یکسری سلول‌های عصبی تشکیل شده که به نور حساسند. این سلول‌های حساس به‌نور، به‌وسیله عصب بینایی که از پشت کره چشم خارج می‌شود،  با مغز مرتبطند. الگوی نور(تصویری) که به شبکیه می‌رسد ازطریق عصب بینایی به ناحیه‌ای از مغز فرستاده‌ می‌شود که کورتکس بینایی نامیده‌ می‌شود، این بخش باعث می‌شود ما ببینیم. رتینوبلاستوما (بیماری تومور چشمی شبکیه)، نوعی سرطان چشم است که در شبکیه شروع می‌شود، پوشش حساس روی داخل چشم. رتینوبلاستوما اغلب بربچه‌های جوان اثر می‌گذارد اما به‌ندرت در بزرگسالان رخ می‌دهد. رتینوبلاستوما ممکن است در یک چشم یا هردو چشم اتفاق بیفتد.

علت رتینوبلاستوما

رتینوبلاستوما زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های عصبی شبکیه دچار جهش‌های ژنتیکی می‌شوند. این جهش‌ها باعث می‌شوند که سلول‌ها درزمانی که سلول‌های سالم می‌میرند، به رشد خود ادامه دهند و تکثیر شوند. این تجمع توده‌ی سلولی، تومور تشکلی می‌دهد. سلول‌های رتینوبلاستوما می‌توانند به دیگر بخش‌های چشم و ساختارهای نزدیک حمله کند. رتینوبلاستوما، همچنین می‌تواند به سایر مناطق مثل مغز و ستون فقرا گسترش پیداکند (متاستاز شود). در اغلب موارد، مشخص نیست که چه چیزی باعث جهش‌های ژنتیکی می‌شود که درنهایت منجر به رتینوبلاستوما می‌شود. درهرحال، امکان دارد که بچه‌ها جهش ژنتیکی را از والدینشان به‌ ارث ببرند.

علائم بیماری

بدین علت که بیماری تومور شبکیه، اغلب خردسالان و بچه‌های کوچک را درگیر می‌کند، علائم نادرند. نشانه‌هایی که ممکن است متوجه آنها شوید عبارتند از:

• رنگ سفید درمرکز دایره‌ی چشم(مردمک) درزمانی که نور به چشم تابیده‌ می‌شود مثل زمانی که حین عکس‌ گرفتن، دوربین فلش می‌زند.
• چشم‌هایی که به‌ نظر می‌رسد به جهات مختلفی نگاه می‌کنند.
• قرمزی چشم
• تورم چشم

بیماری تومور چشمی ارثی

جهش‌های ژنتیکی که احتمال ابتلا به بیماری تومور چشمی و سایر سرطان‌ها را افزایش می‌دهند، می‌توانند از والدین به فرزندان منتقل شوند. بیماری تومور چشمی ارثی، با الگوی اتوزومی غالب از والدین به فرزندان منتقل می‌شود؛ الگوی اتوزومی غالب یعنی فقط یک والد احتیاج است تا تنها یک نسخه از ژن جهش‌یافته منتقل شود و خطر ابتلا به بیماری تومور چشمی را در بچه‌ها افزایش دهد. اگر یک والد، حامل ژن جهش‌ یافته باشد، هر کودک 50درصد شانس به‌ ارث‌ بردن ژن را دارد. باوجود اینکه، جهش ژنتیکی خطر ابتلا به بیماری تومور چشم را در کودکان افزایش می‌دهد، بدین معنا نیست که بروز سرطان، حتمی است. کودکان با فرم ارثی بیماری تومور چشمی، بیشتر گرایش دارند تا درسنین کتر به بیماری مبتلا شوند. بیماری تومور چشمی ارثی، همچنین بیشتر درهر دوچشم رخ می‌دهد، درمقابل، نوع دیگر تنها دریک چشم رخ می‌دهد.

زمان مراجعه به پزشک

اگر هرگونه تغییراتی در چشمان کودکتان مشاهده کردید که نگرانتان کرد، به پزشک مراجعه کنید. بیماری تومور چشمی، سرطانی نادر است بنابراین پزشک کودکتان ممکن است در ابتدا به‌دنبال دیگر مشکلات رایج چشمی بگردد. اگر سابقه‌ی خانوادگی بیماری تومور چشمی دارید، از متخصص اطفال بپرسید که چه زمان باید کودکتان تست‌های چشمی منظم را شروع کند تا ازلحاظ بیماری تومور چشمی غربال شود.

تشخیص رتینوبلاستوما

 تست‌ها و روش‌هایی که به‌ منظور تشخیص بیماری تومور چشمی استفاده می‌شوند عبارتند از:

درمان بیماری رتینوبلاستوما

بهترین درمان برای رتینوبلاستومای کودک، بستگی به اندازه و محل تومور، متاستاز سرطان به سایر مناطق غیر از چشم، سلامت کلی فرزندتان و اولویت‌هایتان دارد. زمانی که ممکن باشد، پزشک کودکتان برای مراقبت از دید کودکتان، اقدام خواهدکرد.

شیمی درمانی رتینوبلاستوما

شیمی‌درمانی، یک درمان دارویی است که از مواد شیمیایی استفاده می‌کند تا سلول‌های سرطانی را ازبین ببرد. شیمی‌ درمانی، می‌تواند به‌فرم مصرف قرص هم باشد یا می‌تواند به‌ شکل تزریق به عروق خونی وارد بدن شود. داروهای شیمی‌ درمانی درسراسر بدن سفر می‌کنند تا سلول‌های سرطانی را بکشند. در کودکان مبتلا به رتینوبلاستوما، شیمی‌درمانی ممکن است به کوچک‌ شدن تومور کمک کند، بنابراین درمان دیگری مثل پرتو درمانی، سرما درمانی، گرما درمانی یا لیزر درمانی ممکن است برای درمان سلول‌های سرطانی باقیمانده مورد استفاده قرار گیرد. اینکار ممکن است شانس اینکه کودکتان به عمل جراحی احتیاج داشته‌ باشد را کاهش دهد. شیمی‌ درمانی، ممکن است به‌ منظور درمان رتینوبلاستومایی که به بافت‌های خارج از کره چشم یا دیگر بخش‌های بدن منتشر شده، استفاده شود.

پرتو درمانی

پرتو درمانی، از دسته پرتوها با انرژی بالا استفاده می‌کند مثل پرتودهی ایکس تا سلول‌های سرطانی را ازبین ببرد. دونوع پرتودرمانی که در درمان رتینوبلاستوما استفاده می‌شود شامل:

لیزر درمانی (لیزر فوتوکوآگولاسیون)

درطول لیزر درمانی، لیزر به‌ منظور از بین‌ بردن عروق خونی که اکسیژن و موادغذایی تومور را تامین می‌کنند، استفاده می‌شود. بدون خونرسانی، سلول‌های سرطانی ممکن است بمیرند.

سرما درمانی

سرما درمانی از سرمای بسیار زیاد برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. حین سرمادرمانی، یک ماده بسیار سرد مثل نیتروژن مایع درمحل سلول‌های سرطانی یا نزدیک آن قرار می‌گیرد. زمانی‌که سلول‌ها یخ می‌زنند، ماده سرد حذف می‌شود و درنتیجه سلول‌ها آب می‌شوند. این روند یخ‌زدن و آب‌شدن چندین بار درهر جلسه سرمادرمانی تکرار می‌شود و باعث می‌شود سلول‌های سرطانی بمیرند.

گرما درمانی

روش گرما درمانی از گرمای بسیار زیاد برای کشتن سلوله‌ای سرطانی استفاده می‌کند. حین گرمادرمانی، گرما با استفاده از فراصوت، ریزموج‌ها یا لیزرها مستقیما به سلول‌های سرطانی تابیده‌ می‌شود.

جراحی

زمانی که تومور آنقدر بزرگ است که بادیگر روش‌ها درمان نمی‌شود، جراحی ممکن است برای درمان رتینوبلاستوما به کار رود. در این شرایط، جراحی به‌ منظور خارج‌کردن چشم ممکن است از انتشار سرطان رتینوبلاستوما به دیگر بخش‌های بدن جلوگیری کند. جراحی رتینوبلاستوما شامل موارد ذیل است:

جراحی به‌منظور خارج‌کردن چشم متاثر از بیماری (انوکلاسیون)

درطول جراحی خارج‌ کردن چشم، جراح عضلات و بافت‌های اطراف چشم را به‌منظور خارج‌ کردن کره چشم، قطع می‌کند. بخشی از عصب بینایی که از پشت چشم تا داخل مغز گسترش یافته نیز برداشته‌ می‌شود.

جراحی برای جایگذاری یک چشم کاشته شده

فورا بعد از خارج‌ شدن کره چشم، جراح یک کره مخصوص را که از پلاستیک یا سایر مواد ساخته‌ شده، درحدقه چشم قرار می‌دهد. عضلاتی که حرکات چشم را کنترل می‌کنند، به چشم کاشته‌ شده متصل می‌شوند. بعد از بهبودی کودکتان، عضلات چشم با کره چشم کاشته‌ شده تنظیم و هماهنگ خواهند شد و بنابراین ممکن است مشابه چشم طبیعی حرکت کند. درهرحال، کره چشم کاشته‌ شده، توانایی دیدن ندارد.

قراردادن چشم مصنوعی

چندین هفته بعد از جراحی، یک چشم مصنوعی مخصوص می‌تواند روی چشم کاشته‌ شده قرار داده‌ شود. چشم مصنوعی، می‌تواند به‌منظور هماهنگی و تطابق با چشم سالم کودک ساخته‌ شود. چشم مصنوعی پشت پلک‌های چشم قرار می‌گیرد و به چشم کاشته‌ شده وصل می‌شود. زمانی‌که عضلات چشم کودکتان، چشم کاشته‌ شده را حرکت می‌دهد، طوری به‌نظر می‌رسد که انگار کودک چشم مصنوعی را حرکت می‌دهد.

آیا احتمال ابتلای مجدد به سرطان چشم وجود دارد؟

کودکانی که رتینوبلاستومایشان درمان شده، درمعرض خطر بازگشت سرطان به منطقه درمان‌ شده یا اطراف آن هستند. به‌همین دلیل، پزشک کودکتان برنامه‌ای برای پیگیری رتینوبلاستومای بازگشتی تعیین می‌کند. پزشک ممکن است یک برنامه شخصی پیگیری‌ کننده برای کودک طراحی کند. دربیشتر موارد، محتمل است که تا چندین سال بعد از پایان درمان رتینوبلاستوما، هرچند ماهی، آزمون‌های چشم انجام شود. به‌علاوه، کودکان با رتینوبلاستومای ارثی، درمعرض خطر بیشتری برای توسعه‌ی دیگر انواع سرطان در سایر بخش‌های بدن طی سال‌های بعد از درمان هستند. به‌همین دلیل، برای کودکان با رتینوبلاستومای ارثی، ممکن است تست‌های منظمی به منظور غربالگری برای سایر سرطان‌ها انجام شود.

پیشگیری از سرطان شبکیه چشم

در بیشتر موارد، پزشکان مطمئن نیستند که چه‌ چیزی باعث رتینوبلاستوما می‌شود بنابراین هیچ راه اثبات‌شده‌ای به‌منظور پیشگیری از این بیماری وجود ندارد.

پیشگیری در خانواده‌های دارای رتینوبلاستومای ارثی

در خانواده‌های دارای سندرم رتینوبلاستومای ارثی، پیشگیری از رتینوبلاستوما ممکن است امکان‌پذیر نباشد. درهرحال، تست‌های ژنتیک به خانواده‌ها این امکان را می‌دهد که کدام یک از بچه‌ها بیشتر درمعرض خطر ابتلا به رتینوبلاستوما است، بنابراین آزمون‌های چشم در سنین پایینتر آغاز می‌شوند. ازاین طریق، رتینوبلاستوما ممکن است بسیار زود تشخیص‌ داده‌ شود، زمانیکه تومور کوچک است و شانس درمان و حفظ بینایی هنوز وجود دارد. اگر پزشکتان متوجه شدند که علت رتینوبلاستومای کودکتان، جهش‌های ژنتیکی ارثی است، ممکن است خانواده‌تان به یک مشاور ژنتیک ارجاع‌ داده‌ شوند. تست‌های ژنتیکی به‌منظور شناسایی این استفاده شوند که آیا:

• کودکتان که مبتلا به رتینوبلاستوما است درمعرض خطر سایر سرطان‌های مرتبط است.
• دیگر بچه‌هایتان درمعرض خطر ابتلا به رتینوبلاستوما و سایر سرطان‌های مرتبط هستند، بنابراین تست‌های چشم می‌تواند از سنین کم برای آنها آغاز شود.
• شما و همسرتان احتمال انتقال جهش ژنتیکی را به فرزندانی که در آینده به‌دنیا می‌آیند، دارید.

مشاور ژنتیک می‌تواند خطرات و مزایای تست‌های ژنتیکی را برایتان توضیح دهد و نیز به‌ شما در تصمیم‌گیری برای اینکه آیا شما و همسرتان یا دیگر فرزندانتان ازلحاظ جهش ژنتیکی بررسی بشوید، کمک کند.

"کپی فقط با ذکر منبع و لینک بلامانع است"