جراحی آب مروارید چشم دیابتی برای درمان کاهش تاری دید

آب مروارید به نقاط ابری تشکیل شده در عدسی چشم گفته می‌شود. عدسی یک ساختار شفاف درون چشم است که تصاویر را بر شبکیه که به نور حساس است متمرکز می‌کند. آب مروارید زمانی به وجود می‌‌آید که برخی از پروتئین‌های خاص درون عدسی چشم به توده‌های برجسته تبدیل شوند. این توده‌های ایجاد شده به تدریج بزرگ می‌شوند و با مسدود کردن یا تغییر دادن مسیر نور در عدسی چشم باعث بروز اختلال در سطح بینایی می‌شوند. پزشکان بر اساس لایه‌ای که در عدسی درگیر می‌شود به این عارضه آب مروارید ساب کپسولی قطبی یا غشایی یا خلفی می‌گویند. در تعداد زیادی از موارد آب مروارید به علت بالا رفتن سن به وجود می‌آید به برای اولین بار هنگامی ‌که فرد در دهه ۴۰ یا ۵۰ از آن خود قرار می‌‌گیرد متوجه این اختلال می‌‌شود اما معمولا تا پس از سن ۶۰ سالگی بر بینایی او تاثیر نمی‌گذارد. در برخی دیگر از موارد آب مروارید به علت آسیب دیدگی چشم، ابتلا به دیابت به مدت طولانی، مصرف داروهای کورتیکواستروئید و پرتو درمانی به وجود می‌آید.

چه عواملی باعث ایجاد آب مروارید می‌شوند؟

عوامل متعددی در بروز این عارضه نقش دارند در بخش زیر به این دلایل اشاره می‌‌کنیم.

• تولید بیش از حد اکسیدان‌ها که مولکول‌های اکسیژن هستند و به علت چرخه طبیعی زندگی روزمره به مواد شیمیایی تبدیل می‌شوند.
• استعمال دخانیات
• پرتوهای فرابنفش
• استفاده از داروهای استروئیدی و سایر داروها به مدت طولانی
• آسیب دیدگی
• پرتو درمانی
• دیابت

 چگونه دیابت باعث بروز آب مروارید می‌شود؟

قند خون یا همان گلوکز نقش مهمی را در این فرآیند ایفا می‌‌کند. عدسی چشم مواد مغذی مورد نیاز خود را از زلالیه، مایعی که بخش جلوی چشم را پوشانده است به دست می‌‌آورد. زلالیه اکسیژن و گلوکز را در اختیار عدسی قرار می‌‌دهد، گلوکز یک منبع قندی ساده برای تامین انرژی مورد نیاز سلول‌های بدن است. در شرایطی که فرد نمی‌تواند بر سطح گلوکز قند خون خود کنترل داشته باشد (مانند افراد دیابتی که از بیماری خود اطلاع ندارند( سطح قند در زلالیه و عدسی چشم افزایش پیدا می‌کند. بالا بودن سطح گلوکز در عدسی باعث تورم آن می‌شود که این وضعیت بر وضوح بینایی تاثیر خواهد گذاشت. در عدسی چشم یک نوع آنزیم وجود دارد که به تبدیل گلوکز به ماده‌ای که سوربیتول نام دارد کمک می‌کند. هنگامی ‌که این ماده در عدسی چشم جمع می‌شود در سلول‌ها و پروتئین‌هایی که به طور طبیعی در این بخش تولید می‌شوند تاثیر می‌گذارد که این امر باعث می‌شود از میزان وضوح عدسی کاسته شود و کدر گردد. این عارضه در نهایت باعث بروز اختلال آب مروارید می‌شود و باعث می‌شود بیمار همه چیز را تیره، کم رنگ و زرد ببیند و دید مناسبی نداشته باشد.

 علائم و نشانه‌های آب مروارید دیابتی شامل چه مواردی است؟

در بخش زیر به علائم و نشانه‌های آب مروارید دیابتی اشاره می‌کنیم:

• تار شدن دید
• مشاهده برخی نقاط در مسیر بینایی
• مبهم و تیره بودن بینایی
• احساس نابینایی در نور شدید
• دیدن یک حلقه نور در اطراف لامپ
• دیدن اشیا به رنگ زرد

علائم آب مروارید در مراحل اولیه به ندرت بر سطح بینایی تاثیر می‌‌گذارند و آب مروارید به صورت یک سورپرایز حیرت انگیز تشخیص داده می‌شود.

آب مروارید دیابتی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

 پزشک یک ارزیابی جامع را از چشم بیمار انجام می‌دهد تا چشم را به لحاظ وجود آب مروارید بررسی کند و سطح بینایی او را تعیین نماید. معاینه چشم می‌‌تواند شامل جدول تست بینایی در فاصله‌های مختلف و تونومتری برای اندازه گیری و بررسی سطح فشار داخلی چشم باشد. پزشک در چشم بیمار قطره می‌ریزد تا مردمک‌های چشم او بزرگ‌تر شوند در این حالت پزشک می‌‌تواند به راحتی عصب بینایی و شبکیه که در پشت چشم وجود دارند را به لحاظ وجود آسیب دیدگی بررسی کند. ممکن است پزشک از آزمایشات دیگری از قبیل تست حساسیت به نور زیاد و تشخیص رنگ‌های مختلف نیز استفاده کند.

 چگونه بیمار برای جراحی آب مروارید دیابتی آماده می‌‌شود؟

 پزشک یک یا دو هفته قبل از جراحی درخواست انجام چند آزمایش مختلف را می‌‌دهد تا بتواند اندازه و شکل چشم را اندازه گیری نماید. در این حالت پزشک می‌تواند لنز مصنوعی را برای بیمار انتخاب کند. پزشک از بیمار می‌‌خواهد که ۱۲ ساعت قبل از شروع جراحی از خوردن هرگونه مواد خوراکی و تا مایعات خودداری کند.

جراحی آب مروارید دیابتی چگونه انجام می‌شود؟

 جراحی استاندارد آب مروارید دیابتی در بیمارستان یا در مرکز جراحی سرپایی انجام می‌شود و نیازی به بستری شدن بیمار در طول شب نیست. امروزه رایج‌ترین نوع جراحی آب مروارید فرآیندی است که روش فیکو نام دارد. پزشک از قطره یا تزریق دارو برای بیحس کردن چشم استفاده می‌کند سپس به کمک میکروسکوپ جراحی یک برش کوچک را در سطح چشم و در قرنیه یا در نزدیکی آن ایجاد می‌نماید. در مرحله بعد یک دستگاه التراسوند را وارد چشم می‌کند و از حرکات لرزشی این دستگاه برای تخریب توده‌های ایجاد شده در عدسی استفاده می‌کنند. معمولاً بیماران دستگاه اولتراسوند را با دستگاه لیزر اشتباه می‌گیرند. سپس پزشک ذرات تخریب شده کوچک را با استفاده از دستگاه اولتراسوند از چشم خارج می‌کند. پس از آنکه آب مروارید برطرف شد پزشک لنز مصنوعی را درون لایه ی کپسولی نازکی که قبل از آب مروارید در آن قرار داشت جای گذاری می‌کند. وجود لنز برای کمک به تمرکز چشم پس از جراحی کاملاً ضروری است.

 چه روش‌هایی برای جراحی آب مروارید دیابتی وجود دارد؟

به طور کلی سه روش برای جراحی آب مروارید دیابتی وجود دارد که در بخش زیر به آنها اشاره می‌کنیم.

 جراحی به روش فیکو

 همان گونه که در قسمت‌های بالا توضیح دادیم جراحی به روش فیکو رایج‌ترین روش برای درمان آب مروارید است. فیکا یک جراحی بسیار مدرن است که معمولا در کمتر از ۳۰ دقیقه انجام می‌‌شود و پزشکی از بیهوشی خفیف استفاده می‌نمایند. پزشک برای شروع کار خود از قطره بیحس کننده یا تزریق دارو در اطراف چشم استفاده می‌کند. به طور کلی در این روش از هیچ گونه بخیه‌ای برای بستن برش ایجاد شده استفاده نخواهد شد پس از جراحی نیازی به قرار دادن بانداژ روی چشم نیست. اگرچه جراحی به روش فیکو با استفاده از لیزر انجام نمی‌شود پزشک می‌تواند قبل از ایجاد تغییر در عدسی چشم از لیزر فمتوسکند برای ایجاد یک برش در قسمت کپسول قدامی عدسی استفاده کند.

 جراحی آب مروارید به روش خارج کپسولی

 عمدتاً از این روش برای جراحی آب مروارید بسیار پیشرفته استفاده می‌شود که در این حالت عدسی بسیار ضخیم شده است و امکان انجام جراحی به روش فیکو وجود ندارد. در این روش پزشک یک برش کوچک را ایجاد می‌‌کند تا بتواند بدون شکستن آب مروارید درون چشم آن را به صورت یک واحد مجزا از چشم خارج نماید. پزشک مانند روش فیکو لنز مصنوعی را درون همان حفره کپسولی قرار می‌دهد. در این روش جراحی از چندین بخیه برای بستن برش بزرگ ایجاد شده است استفاده می‌شود و معمولا فرایند بهبود بینایی در مقایسه با روش فیکو کندتر خواهد بود. معمولاً در جراحی آب مروارید به روش خارج کپسولی باید داروی بی‌حس ‌کننده در اطراف چشم تزریق شود و پس از جراحی بستن چشم ضروری خواهد بود.

 جراحی آب مروارید به روش داخل کپسولی

 در جراحی آب مروارید به روش داخل کپسولی در مقایسه با جراحی به روش خارج کپسولی باید یک برش بزرگ تر در چشم ایجاد شود تا جراح بتواند عدسی چشم را به همراه کپسول مجاور آن خارج کند. در این روش باید از عدسی داخل چشمی استفاده شود و در یک موقعیت متفاوت و در مقابل عنبیه قرار داده شود. امروزه به ندرت از این روش برای درمان آب مروارید می‌شود اما هنوز می‌‌تواند در برخی موارد خاص بسیار کارآمد باشد.

 مراقبت های بعد از جراحی آب مروارید دیابتی شامل چه مواردی است؟

 بیمار تا چند روز پس از جراحی آب مروارید دیابتی دچار احساس درد و خارش خواهد شد. در این دوران بیمار متوجه می‌‌شود که اشک ریزی دارد و نمی‌تواند در نور زیادی به خوبی داشته باشد. پزشک برای جلوگیری از بروز عفونت به بیمار قطره آنتی بیوتیک خواهد داد. بیمار باید تا چند روز پس از جراحی در منزل استراحت کند و از رانندگی کردن، خم شدن به سمت جلو، برداشتن اجسام سنگین و فشار دادن چشم خود به شدت اجتناب نماید. پزشک از بیمار می‌خواهد که تا یک هفته پس از جراحی از محافظ چشم استفاده کند و حتی در هنگام خواب نیز آن را از چشم خود جدا نکند. محافظ چشمی ‌می‌‌تواند از موضع تحت جراحی محافظت نماید تا چشم بتواند به خوبی بهبود یابد. در صورتی که بیمار دچار درد شدید شده باشد و متوجه شود که طبق انتظار چشم او در حال بهبود نیست باید فوراً به پزشک خود اطلاع دهد. باید ۸ هفته پس از جراحی چشم او به طور کامل بهبود یابد. دید تعداد بسیار زیادی از بیماران پس از جراحی آب مروارید به طرز قابل توجهی بهبود می‌یابد. اما نباید بیمار انتظار داشته باشد که دیده و به طور کامل واضح شود و به احتمال زیاد بیمار هنوز استفاده از عینک یا لنز چشمی نیاز خواهد داشت.

 پس از جراحی آب مروارید از چه نوع لنز هایی استفاده می‌شود؟

 از آنجایی که عدسی طبیعی چشم نقش بسیار مهمی را در متمرکز کردن نور برای داشتن دید واضح ایفا می‌‌کنند کاشت لنز مصنوعی پس از جراحی آب مروارید بسیار ضروری است تا جایگزین عدسی طبیعی شود و به کسب نتایج عالی کمک کند. از آنجایی که لنز درون و یا در نزدیکی مکان اصلی عدسی طبیعی خارج شده قرار داده می‌شود دید بیمار بهبود می‌یابد اما دید محیطی، شناخت عمقی و اندازه تصاویر تحت تاثیرات منفی قرار نخواهد گرفت. معمولا لنز مصنوعی به صورت دائمی در جای کاشته شده باقی می‌ماند، نیازی به نگهداری یا دستکاری کردن دارد و نه خود بیمار و نه دیگران متوجه وجود آن نخواهند شد. انواع مختلفی از لنزهای درون چشمی وجود دارد که عبارتند از لنز داخل چشمی تک کانونی، لنز داخل چشمی ‌توریک و لنز چند کانونی داخل چشمی‌. لنز چند کانونی مانند لنز کریستالن لنزی است که قابلیت مطابقت دارد.

 لنز داخل چشمی تک کانونی

 لنز داخل چشمی تک کانونی رایج‌ترین لنزی است که امروزه مورد استفاده قرار می‌گیرد. همه نقاط این نوع لنز دارای قدرت برابر است و می‌تواند در فواصل بسیار زیاد دید واضح و مناسبی را ایجاد کند و معمولا برای دید نزدیک استفاده از عینک ضروری است. لنزهای تک کانونی در یک فاصله مکانی دور دارای بالاترین و دقیق‌ترین میزان تمرکز هستند. این نوع لنزها به اصلاح آستیگماتیسم در قبل وجود دارد نمی‌‌پردازند، آستیگماتیسم اختلالی است که به علت شکل غیر عادی قرنیه به وجود می‌آید و باعث می‌شود بیمار در همه فواصل مکانی دید مناسبی داشته باشد. پزشک می‌تواند در هنگام جراحی آب مروارید با ایجاد یک یا دو برش اضافی در قسمت بیرونی قرنیه به درمان این مشکل نیز بپردازد. این کار باعث خطرناک شدن جراحی نخواهد شد. افرادی که دچار آستیگماتیسم شدید هستند برای داشتن دید واضح در همه فواصل به استفاده از لنز چشم نیاز دارند. افرادی که از لنز داخل چشمی تک کانونی استفاده می‌کنند معمولا برای مطالعه به عینک نیاز دارند.

 لنز داخل چشمی ‌توریک

 لنز داخل چشمی ‌توریک در یک محور خاص دارای قدرت بیشتری است و به اصلاح مشکل آستیگماتیسم و دید در فاصله دور کمک می‌کند. به علت تفاوتی که در قدرت این نوع لنز در نقاط مختلف وجود دارد باید برای اصلاح مشکل آستیگماتیسم لنز توریک را در یک وضعیت بسیار خاص قرار داد. اگرچه لنزهای داخل چشمی ‌توریک می‌‌توانند به بهبود آستیگماتیسم و بینایی در فاصله دور کمک کنند بیمار هنوز برای انجام فعالیت هایی که باید از نزدیک انجام دهد از قبیل خواندن یا نوشتن به استفاده از لنز چشمی اصلاح کننده نیاز خواهد داشت.

لنز داخل چشمی چند کانونی

 لنز داخل چشمی چند کانونی یکی از آخرین پیشرفت های به دست آمده در عرصه فناوری ساخت لنز چشمی است. این لنزها دارای نقاط قدرت بسیار متعددی هستند که به فرد برای مشاهده اجسام از فواصل مختلف از قبیل فاصله دور و متوسط و نزدیک کمک می‌‌کنند. اگرچه طراحی این نوع لنز یک خبر بسیار خوشحال کننده است متاسفانه این نوع لنز برای همه بیماران مناسب نمی‌باشد. لنز داخل چشمی چند کانونی نمی‌تواند به اصلاح مشکل آستیگماتیسم کمک کند و هنوز برخی از بیماران برای داشتن دید نزدیک به استفاده از عینک یا لنز چشمی نیاز دارند.

چگونه می‌توان از بروز آب مروارید دیابتی پیشگیری کرد؟

 اگر شما دچار دیابت هستید می‌‌توانید با رعایت نکات حائز اهمیتی که در ادامه به آنها اشاره می‌‌کنیم از بروز آب مروارید جلوگیری کرد یا آن را به تاخیر انداخت.

• به طور مداوم سطح قند خون خود را بررسی کنید. ارتباط نزدیکی با پزشک خود داشته باشید تا با رعایت کردن دستورات او همواره سطح گلوکز خون شما در سطح مناسبی قرار بگیرد. مناسب بودن سطح قند خون می‌تواند به حفظ سلامت عدسی چشم و جلوگیری از کدر شدن آن کمک کند.
• به طور مرتب به چشم پزشک مراجعه کنید تا چشم شما را معاینه کند. چشم پزشک می‌تواند قبل از آنکه شما با علائم آب مروارید مواجه شوید به تشخیص آن بپردازد و یک برنامه درمانی مناسب را برای رفع تغییرات حاصل از کاهش سطح بینایی در آینده طراحی کند.
• رژیم غذایی مناسبی داشته باشید. افراد دیابتی باید بیشتر از سبزیجات برگ سبز استفاده کنند. مصرف مکمل ویتامین یک پیشنهاد عالی برای تامین مواد مغذی مورد نیاز بدن است که به اندازه کافی در رژیم غذایی وجود ندارد. مصرف غذاهایی که سرشار از آنتی اکسیدان هستند مانند بتاکاروتن، سلنیوم و ویتامین C و E می‌‌تواند از بروز آب مروارید جلوگیری کند.
• از چشم خود در برابر نور آفتاب محافظت کنید. محافظت کردن از چشم در برابر پرتوهای فرابنفش خورشید اهمیت بسیار زیادی دارد و شما با این کار لطف بزرگی را به چشم خود انجام می‌دهید. پرتوهای فرابنفش خورشید باعث تسریع به وجود آمدن آب مروارید می‌شود. برای کاهش میزان قرار گرفتن در معرض این پرتوها باید در هنگام خارج شدن از منزل از کلاه لبه دار بزرگ عینک آفتابی مناسب استفاده کنید. شما می‌توانید برای تهیه یک عینک مناسب به عینک فروشی بروید و عینک آفتابی مناسبی که دارای خاصیت محافظت در برابر پرتوهای خطرناک خورشید است را تهیه کنید.

 سوالات متداول در خصوص جراحی آب مروارید دیابتی